ایدههای نوین برای بازسازی علوم اجتماعی بر اساس منابع فکر اسلامی
حسین قلی پور؛ مرتضی جوانعلی آذر؛ سید مجتبی امامی
چکیده
پژوهشهای انجامشده در حوزه «سیاست علم»، گاه، خصلتی تجربی داشته و نسبت بین متغیرها را کاوش و گزارش کردهاند. گاه خصلتی نظری داشته و مبتنی بر مبانی فکری، پاسخهایی را به پرسشهای حوزه سیاست علم، دادهاند. در اینمیان، بررسی اندیشه اسلامی در خصوص علم، موضوعی است که نیازمند واکاوی علمی است. اندیشه اسلامی ضمن تأکید فراوان بر ...
بیشتر
پژوهشهای انجامشده در حوزه «سیاست علم»، گاه، خصلتی تجربی داشته و نسبت بین متغیرها را کاوش و گزارش کردهاند. گاه خصلتی نظری داشته و مبتنی بر مبانی فکری، پاسخهایی را به پرسشهای حوزه سیاست علم، دادهاند. در اینمیان، بررسی اندیشه اسلامی در خصوص علم، موضوعی است که نیازمند واکاوی علمی است. اندیشه اسلامی ضمن تأکید فراوان بر علم، نگاه ویژهای به آن دارد. از اینرو مسئله اساسی این است که علم در اندیشه اسلامی چگونه صورتبندی میشود؟ تا مبنای سیاست علم در کشور باشد. در این پژوهش، با مبنا قراردادن دیدگاههای سه متفکر (امام خمینی، شهید مطهری و آیتالله خامنهای) و با استفاده از روش تحلیل مضمون و با رویکرد استقرایی-قیاسی، ابتدا تلاش شد دیدگاههای هر یک از این متفکرین، صورتبندی و در نهایت از طریق خوانش جمعی آنها، یک صورتبندی اسلامی از علم بهدست بیاید. ارائه تلقی معرفتشناسانه یکسان از علم، ذومراتب دانستن آن، تأکید بر استقلال، خودکفایی و اقتدارآفرینی علم به عنوان مبنا و غایت علم که منجر به ترسیم «مرجعیت فکری و علمی»، «نظام اقتصادی قوی» و «نظام سیاسی اجتماعی عزتمند» به عنوان ابعاد علم در حیات اجتماعی میشود، جنسیتبردار نبودن تحصیل علم، شریفدانستن علم و عدم واگذاری کامل آن به مناسبات بازار و مسئولدانستن حکومت دینی در قبال علم، تأکید بر اخلاق علم و پیشبرد توأمان تهذیب و تحصیل و در نهایت قائلشدن به ارتباطات حداکثری در مراودات علمی و بیمکان دانستن علم، از جمله مفاهیم و نقاط اشتراک متفکرین است که صورتبندی اسلامی علم را بهوجود آوردهاند.