نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حقوق عمومی، دانشکده حقوق، دانشگاه قم، قم، ایران

2 دانشیار حقوق عمومی دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

3 دانشیار فلسفه دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

چکیده

حق تعیین سرنوشت، ادعای سیاسی- اخلاقی یک ملت برای حکومت بر خود و پیگیری توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. این حق به مثابه یک حق بنیادین بشری که ریشه در کرامت بخشی به شأن و طبیعت انسانی دارد، یک مفهوم تکامل یافته، ذو ابعاد و کل‌نگر است اما در عین‌ حال تحلیل‌های حقوقی و فلسفی را ترغیب می‌کند تا به ماهیت پیچیده و متناقض آن ورود کنند. در این پژوهش، مسئله مبانی حق تعیین سرنوشت از منظر ایمانوئل کانت و امام خمینی بررسی شده است و تلاش شده است با جمع‌آوری اطلاعات به صورت کتابخانه‌ای، با رویکردی توصیفی- تحلیلی و با بهره‌گیری از روش تطبیقی به بررسی مبانی فلسفی حق تعیین سرنوشت از منظر این دو حکیم پرداخته شود. سؤال اصلی پژوهش این است که چه نسبتی میان اندیشه فلسفی- سیاسی کانت و امام خمینی حول محور حق تعیین سرنوشت وجود دارد؟ یافته‌های مطالعه حاکی از آن است که مفهوم کانت از حق تعیین سرنوشت به عنوان سنگ بنای اندیشه سیاسی او عمل و ابهام حاکمیت را در نظام‌های حقوقی برجسته می‌کند. مفاهیم پایه‌ای در فلسفه کانت معطوف به اراده مطلق، آزادی فردی در چارچوب وظیفه گرایی اخلاقی و اصول حقوقی است اما چارچوب نظری حاکم بر سنت فکری امام خمینی مبتنی بر رویکردی الهیاتی است و با استعانت از فقه اسلامی قائل به این حق اساسی است. به لحاظ مبنا شناسی در فلسفه امام خمینی، اراده آزاد انسان در طول اراده الهی و بُعد الهی تکلیف گرایی از جایگاه ویژه‌ای در حق تعیین سرنوشت برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

A Comparative Study of the Basics of the Right of Self-Determination from the Perspective of Imam Khomeini and Kant

نویسندگان [English]

  • ome leila Faghih Abdollahi 1
  • Rouholla Moazeni 2
  • Esmaeil Saadati khamseh 3

1 Ph.D. Student in Public Law, Faculty of Law, University of Qom, Qom, Iran

2 Associate Professor of Public Law, University of Mohaghegh Ardabil,Iran

3 Associate Professor of Philosophy, University of Mohaghegh Ardabil,Iran

چکیده [English]

The right to self-determination is the political-ethical claim of a nation to govern itself and pursue economic, social, and cultural development. This right, as a fundamental human right that is rooted in honoring human dignity and nature, is an evolved, comprehensive, and holistic concept, but at the same time encourages legal and philosophical analyses to enter its complex and contradictory nature. In this study, the issue of the fundamentals of the right to self-determination from the perspective of Immanuel Kant and Imam Khomeini has been examined and has sought to be addressed by gathering information in the form of a library with a descriptive-analytical approach and using an appropriate method to examine the philosophical basis of the right to self-determination from the perspectives of these two wise men. The main question of the study is: what is the relationship between Kant’s philosophical-political thought and Imam Khomeini's right to self-determination? The findings of the study suggest that Kant’s concept of the right to self-determination as a building block of his political thought highlights the practice and rule of law in legal systems. A fundamental concept in Kant's philosophy is the absolute will, individual freedom within the framework of moral duty and legal principles, but the theoretical framework that governs the tradition of the philosophical tradition of Imam Khomeini is based on a divine approach and is consistent with this fundamental right by renunciation to the Islamic jurisprudence. In terms of fundamentalism in Imam Khomeini's philosophy, human free will has a special place in the right to self-determination during the divine will and the divine dimension of obligationism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Imam Khomeini
  • Sovereignty
  • The Right of self-determination
  • Human rights
  • Kant
اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948 اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب 1948
قانون اساسی ایران مصوب 1358
اخترشهر، علی (1394). الزامات عدالت و آزادی در اندیشه سیاسی امام خمینی (ره). فصلنامه علمی - پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، 12(42)، 175–192.
پولادی، کمال (1384). از دولت اقتدار تا دولت عقل در فلسفه سیاسی مدرن. تهران: نشر مرکز.
جمشیدی، محمدحسین (1384). اندیشه سیاسی امام خمینی (ره). تهران: پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
حسینی‌زارگر، سیدهاشم (1396). اراده انسان از دیدگاه فلاسفه اسلامی (ابن‌سینا، ملاصدرا، علامه طباطبایی و امام خمینی (ره). نسیم خرد، (2)3، 103-119.
خسروی، حسن (1388). حقوق انتخابات دموکراتیک. تهران: انتشارات مجد.
امام خمینی، سید روح‌الله (1390). صحیفه امام (22 جلدی). مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
دبیرنیا، علیرضا (۱۳۹۵)، قدرت مؤسس، کاوشی در مبانی حقوق اساسی مدرن. نشر: پژوهشکده حقوقی شهر دانش.
سیدهاشمی، سیدمحمد اسماعیل؛ موسوی خو، سیدصفی اله (1390). اراده الهی و نسبت آن با اختیار انسان از دیدگاه امام خمینی. آینه معرفت، (4)11.
صانعی دره بیدی، منوچهر (1378). اختیار و آزادی در فلسفه کانت. نشریه نامه فلسفه، 8، 89–100.
صانعی دره بیدی، منوچهر (1384). رابطه حق و تکلیف در نظام سیاسی از دیدگاه کانت. حکمت و فلسفه، 1(2)، 7–21.
صانعی دره بیدی، منوچهر (1394). جایگاه انسان در اندیشه کانت. چاپ دوم. نشر ققنوس.
عسگری، احسان (1400). بررسی تطبیقی مفهوم آزادی در اندیشه امام خمینی و اندیشه غرب. اندیشه سیاسی در اسلام، (30)8، 75-98.
فوزی، یحیی (1382). هویت‌ جمعی‌ از دیدگاه‌ امام‌ خمینی‌. پژوهشنامه متین، (19)5، 61-96.
 کانت، ایمانوئل (1369). بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق. ترجمه حمید عنایت و علی قیصری. تهران: شرکت سهامی انتشارات خوارزمی.
کاسیرر، ارنست (۱۳۷۴). روسو، کانت، گوته. ترجمه حسن شمس آوری و کاظم فیروزمند. تهران: نشر مرکز.
کانت، ایمانوئل (1383). مابعدالطبیعه اخلاق: مبانی مابعدالطبیعی تعلیم حق (فلسفه حقوق). چاپ دوم. انتشارات نقش و نگار.
کانت، ایمانوئل (1388). دین در محدوده عقل تنها. ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی. تهران: نقش و نگار.
کانت، ایمانوئل (1400). فلسفه حقوق. ترجمه منوچهر صانعی دره بیدی. تهران: نقش و نگار.
کیخا، نجمه (1387). مبانی فلسفی اخلاق و سیاست در تقریرات فلسفه امام خمینی (ره). پژوهش و حوزه، 9(34–35)، 62–82.
محمودی، سیدعلی (1395). فلسفه سیاسی کانت اندیشه سیاسی در گستره فلسفه نظری و فلسفه اخلاق. چاپ سوم. انتشارات نگاه معاصر.
نادری، مهدی؛ حاجی حسن، ملیحه (1395). ابعاد نظری و عملی تکلیف گرایی در اندیشه سیاسی امام خمینی. رهیافت انقلاب اسلامی، 10(37)، 95–116.
ورعی، سیدجواد (1393). امام خمینی و حق تعیین سرنوشت. فصلنامه علمی پژوهشی سیاست متعالیه، 2(4)، 43–60.
وود، آلن و. (۱۳۹۶). کانت. ترجمه عقیل فولادی. تهران: نگاه معاصر.
 
Ameriks, K. (2019). Kantian Subjects Critical Philosophy and Late Modernity. Oxford University Press.
Aune, B. (1979). Kant’s theory of morals. Princeton University Press.
Basile, G. Pietro, & Lyssy, A. (2022). System and Freedom in Kant and Fichte. Routledge.
Beck, G. (2012). Autonomy, History and Political Freedom in Kant’s Political Philosophy. History of European Ideas, 25(1999), 217–241.
Dudley, W. & Engelhard, K. (2014). Immanuel Kant Key Concepts (p. 248). Routledge.
Email, P. (2017). Kant After Marx. Kantian Review, 22(4), 579–598. https://doi.org/10.1017/S1369415417000280
Weitz, E. (2015). Self-Determination: How a German Enlightenment Idea Became the Slogan of National Liberation and a Human Right, The American Historical Review, Volume 120, Issue 2, Pages 462–496, https://doi.org/10.1093/ahr/120.2.462
Freeman, M. (2019). The Right to Self-Determination: Philosophical and Legal Perspectives. New England Journal of Public Policy, 31(2), 8.
Guyer, P. (2016). kant (second edit). Routledge.
Holder, C. (2006). Self-determination as a universal human right. Hum Rights Rev 7, 5–18. https://doi.org/10.1007/s12142-006-1000-0
Hiller, D. R. (2018). Dos concepciones de la razón: una confrontación de Thérèse Philosophe con la filosofía moral kantiana. Anuario De Letras Modernas20, 99–108. https://doi.org/10.22201/ffyl.01860526p.2016.20.517
Kant, I. (1962). “Groundwork of metaphysic of morals”, tr, Paton, H.J, pp, 53-123, In: The Moral Law, London, Hutchison University Liberty.
Kant, I. (2009). Idea for a Universal History with a Cosmopolitan Aim. Cambridge University Press. https://doi.org/https://doi.org/10.1017/CBO9780511581434.002
Keskin, O. (2021). Peoples’ Right to Self-Determination: From a Political Ideal to an Ever-Evolving Legal Right. İstanbul Hukuk Mecmuası. 79. 303. 10.26650/mecmua.2021.79.1.0009.
Laitinen, A. & Mayr, E. & Sandis, C. (2018). Kant and Hegel on purposive action. Philosophical Explorations. 21. 1-18. 10.1080/13869795.2017.1421693.
Lee, S. (2012). Self-Determination and the Categories of Freedom in Kant’s Moral Philosophy. Kant-Studien. 103. 10.1515/kant-2012-0022.
Liddel, B.E.A. (1970). Kant on the foundation of morality: a modern version of the grundlegung, Bloomington and London, Indian University Press.
Paton, H.J (1953), The Categorical Imperative. London, Hutchison’s University Liberty.
Stohr, K. (2022). Choosing Freedom: A Kantian Guide to Life. New York, NY: Oxford University Press.
Ville, J. De. (2020). Freedom and Democracy: From Kant to Derrida. Law, Culture and the Humanities, 1–21. https://doi.org/10.1177/1743872120956557
Ware, O. (2017). Kant’s deductions of morality and freedom. Canadian Journal of Philosophy. 47. 1-32. 10.1080/00455091.2016.1235856.
Williams, H. (2017). The Political Philosophies of Kant and Marx. Kantian Review, 22(4), 619–640. https://doi.org/10.1017/S1369415417000309