دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

مقاله پژوهشی سنت‌های فکری و تاریخی و تمدنی تفکر اجتماعی مسلمین
تطورات گفتمان حجاب از انقلاب مشروطه تا پایان پهلوی اول (سالهای 1285-1320 شمسی)

زینب اعلمی؛ مهدی حسین زاده؛ قاسم زائری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 دی 1403

https://doi.org/10.22059/jstmt.2025.382237.1734

چکیده
  مساله بی حجابی یکی از مهمترین چالشهای جامعه ایران به حساب میآید که علاوه بر ناسازگاری فرهنگی با ارزش های ایرانی اسلامی، پیامدهای اجتماعی، سیاسی و ملی برای جمهوری اسلامی رقم می زند، مطالعه این پدیده در بستر تاریخی به ویژه شناخت مراحل اولیه ظهور آن در ایران اهمیت ویژه ای دارد در همین راستا هدف پژوهش حاضر بررسی تغییرات گفتمانی حجاب از ...  بیشتر

مقاله پژوهشی بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بازخوانی علم مدنی طوسی؛ راهی به سوی فهم لایه‌ای و چندبعدی از امر اجتماعی

نعمت اله کرم اللهی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 19 بهمن 1403

https://doi.org/10.22059/jstmt.2025.304490.1366

چکیده
  هدف: این مقاله در پی بازخوانی علم مدنی حکیم نصیرالدین طوسی و گشودن راهی به سوی فهم امر اجتماعی است. روش: روش این مقاله، توصیفی – تحلیلی است. یافته­ ها: در اندیشه خواجه طوسی، علم مدنی در ذیل حکمت عملی به اعمال آگاهانه و ارادی انسان می­پردازد. از این­رو برحسب مبدا کنش انسانی می­توان قائل به انواع سه­گانه علم مدنی شد. اگر محقق ...  بیشتر

مقاله پژوهشی ایده‌های نوین برای بازسازی علوم اجتماعی بر اساس منابع فکر اسلامی
تبیینی نوین از انواع کنش‌‌عقلی بر اساس الگوی «اسفار اربعه» و امکان استفاده از این الگو در فلسفه علوم‌اجتماعی

ابراهیم خانی

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 15 اسفند 1403

https://doi.org/10.22059/jstmt.2025.379404.1724

چکیده
  در این مقاله تلاش شده است تا با استفاده از روش دلالت پژوهشی، کارآمدی الگوی «اسفار اربعه» به عنوان یک الگوی روشی نوین در فلسفه علم و فلسفه علوم اجتماعی نمایش داده شود. به منظور تحقق این هدف پس از روشن کردن معنای اسفار اربعه در عرفان اسلامی، در گام اول اثبات شده است که «اسفار اربعه» یک الگوی فراگیر شناختی است و منحصر در مباحث ...  بیشتر

مقاله پژوهشی بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
سیاست دوستی در اندیشه سیاسی خواجه نصیرالدین طوسی

طاهره شریف؛ ابراهیم برزگر؛ محمدباقر خرمشاد؛ نفیسه السادات قادری

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 27 اسفند 1403

https://doi.org/10.22059/jstmt.2025.385008.1748

چکیده
  دوستی مدنی بین انسان‌ها فضیلت والا و پیش‌شرط سعادت و وجه ممتازی است که به‌اندازه تاریخ بشر قدمت دارد.جوهره سیاست به تعبیر اشمیت در دوگانه دوستی-دشمنی خلاصه می شود.در واقع نفس سیاست منازعه برانگیز است. در قرون اخیر درجهان اسلام، ادبیات منازعه و ستیزه‌جویی بسط و گسترش‌یافته است .مصداق عینی این ادعا کنش های فرقه‌هایی چون وهابیت و ...  بیشتر

مقاله پژوهشی بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
اصولِ بایسته برای باز تولیدِ امت معیار در اندیشه تفسیری سیدجمال

سمیه برزو اصفهانی؛ روح الله شهیدی؛ علی راد

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 31 فروردین 1404

https://doi.org/10.22059/jstmt.2025.387425.1762

چکیده
  سیدجمال‌الدین اسدآبادی از اندیشوران سده معاصر، در روزگاری می‌زیست که بیگانگان بر کشورهای اسلامی تسلط یافته و شرایط اجتماعی مسلمانان آشفته بود. اندیشه‌های او در باب فهم و تفسیر قرآن هم سرآغاز رویکرد و گرایش اجتماعی است که از آن با نام گرایش عصری، هدایتی و تربیتی نیز یاد‌می‌شود و هم جریان‌ساز بوده و تأثیری شگرف بر مفسران پس از خود ...  بیشتر

مقاله پژوهشی بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
رویکرد پدیدارشناختی دین ابوریحان بیرونی در آینة دین پژوهی جدید

قربان علمی؛ صدیقه ابریشم کار

مقالات آماده انتشار، پذیرفته شده، انتشار آنلاین از تاریخ 07 اردیبهشت 1404

https://doi.org/10.22059/jstmt.2025.384362.1741

چکیده
  ابوریحان بیرونی از جمله معدود اندیشمندان مسلمان است که می‌توان او را به عنوان یک دین‌پژوه با رویکردهای نوین معرفی کرد. یکی از ویژگی‌های او در دین پژوهی این است که با رویکردی پدیدارشناسانه به بررسی ادیان مختلف پرداخته است. از آنجا که بررسی رویکرد دین‌شناسی او، به ویژه در زمینه پدیدارشناسی دین، بسیار اهمیت دارد و تاکنون پژوهشی مستقل ...  بیشتر