2024-03-28T13:46:39Z
https://jstmt.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=7330
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2538-5240
1391
2
2
بررسی مسئله اجتماعی از دیدگاه شهید محمدباقر صدر
عبدالحسین
کلانتری
منصوره
مهدی زاده
در پژوهش حاضر تلاش شده است با شرح و دستهبندی آرای اجتماعی شهید محمد باقر صدر، مسئله اجتماعی از دیدگاه وی مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور چیستی مسئله اجتماعی، آثار و راهحلهای آن در آثار شهید صدر تحلیل گردید. بررسی حاضر از نوع اسنادی است و با استفاده از فن تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. بر اساس نتایج پژوهش، تعریف مسئله اجتماعی از دیدگاه شهید صدر با تعاریف موجود جامعهشناسی بسیار متفاوت است. شهید صدر مسئله اجتماعی را یافتن نظام اصلح و مسئلهای فرامکانی و فرازمانی دانسته است که نوع بشر به آن مبتلاست
مسئله اجتماعی
محمد باقر صدر
نظام اصلح
بررسی اسنادی
2012
09
22
1
16
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54253_d535f779fb0000d81d0a761719722338.pdf
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2538-5240
1391
2
2
بررسی و تحلیل مفهوم فرزندآوری از دیدگاه امام محمد غزالی
علی
انتظاری
عهدیه
اسدپور
حجهالاسلام، ابوحامد، امام محمد غزالی طوسی، یکی از مشهورترین مردان تصوف در سده پنجم هجری است. در پژوهش حاضر، برخی آراء و اندیشههای غزالی درباره فرزندآوری و پدیدههای مرتبط با آن، با روش اسنادی- تحلیلی و مطالعه کتاب احیاء علومالدین، مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافتههای پژوهش، وی به پدیده فرزندآوری اهمیت فراوان داده و بهطور مستقیم و غیرمستقیم، به بحث درباره آن پرداخته است: از جمله، به بیان ضرورت تشکیل خانواده و نکاح پرداخته و یکی از اهداف مهم آن را، تولید نسل یا بقای نوع انسانی دانسته است. غزالی آفات و فواید نکاح را نیز بیان کرده است. به اعتقاد وی، فواید نکاح داشتن فرزند، شکستن شهوت، تدبیر خانه، چندزنی و مجاهده نفس در ادای حق ایشان است. وی در بحث درباره طلاق که برخلاف ازدواج، منجر به قطع فرزندآوری مشروع میشود، آن را مباح و مجاز، اما یکی از دشمنترین مباحها در نزد خداوند متعال دانسته است. در نهایت، غزالی از شیوه عَزل به عنوان روش سنتی جلوگیری از بارداری سخن گفته است. غزالی با وجود بحث درباره پدیدههایی که به فرزندآوری مرتبط است، آمار و ارقامی را بیان نکرده و بیشتر به صورت نظری به بیان اندیشههایش پرداخته است. البته نباید این امر را نشانه ضعف و کاستی این متفکر بزرگ دانست، بلکه باید به محدودیت دادههای آماری در دوران گذشته توجه داشت.
غزالی
مسلمان
فرزندآوری
نکاح
طلاق
عزل
محدودیتهای آماری
2012
09
22
19
39
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54254_cc1091193c11c1fd52c6a34f37a00a15.pdf
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2538-5240
1391
2
2
منشأ حیات اجتماعی از نظر علامه طباطبایی
یحیی
بوذری نژاد
علامه طباطبایی از متفکران بزرگ اسلامی است که با بیان نظریه اعتباریات، تحول بزرگی در حوزه معرفتشناسی ایجاد کرد که بر حوزههای مختلف علوم انسانی، بهویژه فلسفه اجتماعی تأثیر بسزایی گذاشت. ایشان با بحث درباره اعتباریات اجتماعی، به بررسی مفاهیم و مقولههایی پرداخته است که از جمله عناصر مطرح در حوزه فلسفه اجتماعی و بیانگر دیدگاهشان درباره مباحث اجتماعی است. از این رو، پرسش بنیادین پژوهش حاضر این است که با توجه به جایگاه اجتماع در نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، نظر وی درباره منشأ حیات اجتماعی چیست؟ و علت زندگی اجتماعی انسانها چیست؟
استخدام
اخف و اسهل
اعتباریات
حسن و قبح
فلسفه اجتماعی
2012
09
22
41
62
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54255_4882a38f4b5eacc13f23715fde6af53c.pdf
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2538-5240
1391
2
2
روششناسی بنیادین معرفت اجتماعی سید قطب
ایمان
عرفان منش
حمید
پارسانیا
روششناسی بنیادین، مسیری است که نظریه در آن تولید میشود. بر این مبنا، معرفت اجتماعی سید قطب، ملهم از دو جریان ظاهرگرایی و کلام اشعری است. ضرورت بازگشت به عقاید نسل اول مسلمانان به شیوهای جهادی، اندیشه وی را به جریان سلفی نیز پیوند داده است. در پژوهش حاضر، با استفاده از فنون روش اسنادی و با رویکردی انتقادی در سطح توصیف و تفسیر، روششناسی بنیادین معرفت اجتماعی سید قطب در چهار حوزه بررسی شده است: 1) حوزه «عقیده» که در آن نوعی دوسویگی معرفتشناختی بین ساختار جامعه و عقاید مردم شناسایی میشود؛ 2) حوزه «جهاد» که در آن، پردازش نظریه تغییر اجتماعی مطرح شده است؛ 3) حوزه «تمدن اسلامی» و «انواع جامعه» که بر اساس عقیده، مفصلبندی شده است؛ 4) حوزه «علم و فرهنگ» که به اعتقاد سید قطب، از تکثر ذاتی برخوردار است. روششناسی بنیادین سید قطب، نوعی رویکرد انتقادی به شرایط اجتماعی و مکاتب فکری دارد و میتوان این رویکرد را با چهار مؤلفه «ارزشهای اسلامی و جامعه اسلامی»، «برگزیدگان و تغییر اجتماعی»، «ارزش و کنش» (پراکسیس) و «واقعگرایی» صورتبندی کرد. رواج مکاتب اجتماعی گوناگون، بهویژه مسئله استعمارگری غرب، به عنوان یکی از مهمترین زمینههای وجودی غیرمعرفتی در معرفت اجتماعی سید قطب، دغدغه احیای تمدن اسلامی را برای وی پدید آورد. نفوذ اندیشه اجتماعی سید قطب در دوره معاصر، بر برخی از حرکتهای جهادی (سلفی) در منطقه خاورمیانه و نیز بر وقایع اجتماعی کشورهایی مانند مصر و سوریه تأثیر گذاشته است. چنین وضعیتی، ضرورت تدقیق و بازخوانی معرفت اجتماعی سید قطب را مضاعف میکند
ظاهرگرایی
کلام اشعری
عقیده
جهاد
جامعه و تمدن اسلامی
فرهنگ و علوم اسلامی
2012
09
22
63
92
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54256_3f9dac92c62a1d663c090d1732bf12fa.pdf
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2538-5240
1391
2
2
تبیین اجتماعی نفاق: الگویی تلفیقی بر اساس آموزه های قرآنی
علیرضا
محسنی تبریزی
محمود
رجبی
علی
سلیمی
در پژوهش حاضر، دیدگاه قرآن در تبیین نفاق و امکان بیان این تبیین در الگویی نظری و در قالب پاسخ به پرسش های علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافت ههای پژوهش، متغیرهای سطوح خرد، میانه، کلان (ساختی، خرده فرهنگی) و میان فرهنگی، به شکلی متناسب و با تفصیلی درخور توجه و منطقی قابل قبول، در کنار هم به کار رفت هاند. حاصل، الگویی تلفیقی، بدیع و فراگیر است و نگاه اجتماعی و عمیق قرآن را به ابعاد و علل نفاق به عنوان پدیده ای کجروانه و مسأله اجتماعی بومی در جامعه اسلامی نشان م یدهد. روش پژوهش قابلیت دارد تا ضوابط اسلامی تفسیر متن را رعایت و به فهمی از آیات برسد که در علوم اسلامی و اجتماعی، از روایی برخوردار باشد. برداشت های این پژوهش از آیات، به تحلیل های معتبر منابع تفسیری، مستند و بدین ترتیب، از روایی برخوردار شده اند.
نفاق
تبیین اجتماعی/ تلفیقی
قرآن (آموزهها)
تحلیل محتوای کیفی قیاسی
2012
09
22
93
127
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54305_5077fd09e6cbcb30df8684a857fb18ce.pdf
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2538-5240
1391
2
2
ساخت و عامل در نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظریه ساخت یابی گیدنز
سید حمیدرضا
حسنی
هادی
موسوی
مسأله ساخت و عامل به مثابه یکی از مسائل بسیار تأثیرگذار در علوم اجتماعی، نقش تعیین کننده ای به ویژه در مباحث روش شناختی، قدرت، نظم و مسئولیت اجتماعی دارد. در فضای فکری متفکران اسلامی، نظریه اعتباریات علامه طباطبایی از جمله دیدگاه هایی است که می تواند نقش تعیین کننده ای در مباحث ساخت و عامل داشته باشد. آن بخش از نظریه اعتباریات علامه طباطبایی که در مقاله ششم کتاب اصول فلسفه رئالیسم و رساله اعتباریات تقریر شده، با تقریر خاصی که از مقولات عقل عملی ارائه داده است، می تواند دستاوردهایی مانند تعریف عاملیت در اجتماع، تعریف ساختار و مشخصات ساختار در اجتماع را پدید آورد. ظاهراً ورود این نظریه به مباحث اجتماعی در کنار دیدگاه هایی مانند نظریه ساخت یابی گیدنز می تواند ظرفی تهای مناسبی برای آن ایجاد کند. گیدنز در نظریه خود، دوگانگی ساخت و عامل را کنار نهاده و بر مفهوم دوسویگی ساخت تأکید کرده است که در آن عامل ها در ایجاد ساختار و ساخت بر نحوه عمل عامل نقش دارد. در مقاله حاضر، با تحلیل نظریه طباطبایی در اعتباریات به عنوان وجوه ساختاری مشترک در افعال انسانی، نشان داده شده است که بحث ساخت و عامل در آثار طباطبایی و گیدنز، در توصیف ساخت به عنوان کیفیات مشترک عاملان اجتماعی، اراده و چیستی نقش عاملیت، از وجوه مشابهی برخوردار است که توجه به آن ها می تواند ظرفیت های مناسبی برای ایفای نقش نظریه اعتباریات در علوم اجتماعی ایجاد کند.
نظریه اعتباریات
ساختار و عامل
علامه طباطبایی
گیدنز
دوسویگی ساخت
مقولات عقل عملی
2012
09
22
129
159
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54306_c11d469712851bb1c93c6b0ef4dfe387.pdf