دانشگاه تهران (با مشارکت انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران)
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2783-3216
2
2
2012
09
22
بررسی مسئله اجتماعی از دیدگاه شهید محمدباقر صدر
1
16
FA
عبدالحسین
کلانتری
دانشگاه تهران
kalantari1356@gmail.com
منصوره
مهدی زاده
دانشگاه تهران
mehdizadeh_mm@yahoo.com
10.22059/jstmt.2012.54253
<span style="font-family: 'Traditional Arabic','serif'; font-size: 10pt; mso-ansi-font-size: 11.0pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: FA; mso-no-proof: yes; mso-ascii-font-family: 'Times New Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New Roman'; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US;" lang="FA" dir="RTL">در پژوهش حاضر تلاش شده است با شرح و دستهبندی آرای اجتماعی شهید محمد باقر صدر، مسئله اجتماعی از دیدگاه وی مورد بررسی قرار گیرد. بدین منظور چیستی مسئله اجتماعی، آثار و راهحلهای آن در آثار شهید صدر تحلیل گردید. بررسی حاضر از نوع اسنادی است و با استفاده از فن تحلیل محتوای کیفی انجام شده است. بر اساس نتایج پژوهش، تعریف مسئله اجتماعی از دیدگاه شهید صدر با تعاریف موجود جامعهشناسی بسیار متفاوت است. شهید صدر مسئله اجتماعی را یافتن نظام اصلح و مسئلهای فرامکانی و فرازمانی دانسته است که نوع بشر به آن مبتلاست</span>
مسئله اجتماعی,محمد باقر صدر,نظام اصلح,بررسی اسنادی
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54253.html
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54253_d535f779fb0000d81d0a761719722338.pdf
دانشگاه تهران (با مشارکت انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران)
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2783-3216
2
2
2012
09
22
بررسی و تحلیل مفهوم فرزندآوری از دیدگاه امام محمد غزالی
19
39
FA
علی
انتظاری
دانشگاه علامه طباطبایی
عهدیه
اسدپور
دانشگاه علامه طباطبایی
ahdieasadpor@yahoo.com
10.22059/jstmt.2012.54254
<span style="font-family: 'B Lotus'; font-size: 10pt;" lang="FA">حجهالاسلام، ابوحامد، امام محمد غزالی طوسی، یکی از مشهورترین مردان</span><span style="font-size: 10pt; mso-bidi-font-family: 'B Lotus';" dir="LTR"><span style="font-family: Times New Roman;"> </span><span style="color: windowtext; font-family: 'B Lotus'; text-decoration: none; text-underline: none;" lang="FA" dir="RTL">تصوف</span><span style="font-family: Times New Roman;"> </span></span><span style="font-family: 'B Lotus'; font-size: 10pt;" lang="FA">در سده پنجم هجری است</span><span style="font-size: 10pt; mso-bidi-font-family: 'B Lotus';" dir="LTR"><span style="font-family: Times New Roman;">.</span></span><span style="font-family: 'B Lotus'; font-size: 10pt;" lang="FA"> در پژوهش حاضر، برخی آراء و اندیشههای غزالی درباره فرزندآوری و پدیدههای مرتبط با آن، با روش اسنادی- تحلیلی و مطالعه کتاب احیاء علومالدین، مورد بررسی قرار گرفته است. براساس یافتههای پژوهش، وی به پدیده فرزندآوری اهمیت فراوان داده و بهطور مستقیم و غیرمستقیم، به بحث درباره آن پرداخته است: از جمله، به بیان ضرورت تشکیل خانواده و نکاح پرداخته و یکی از اهداف مهم آن را، تولید نسل یا بقای نوع انسانی دانسته است. غزالی آفات و فواید نکاح را نیز بیان کرده است. به اعتقاد وی، فواید نکاح داشتن فرزند، شکستن شهوت، تدبیر خانه، چندزنی و مجاهده نفس در ادای حق ایشان است. وی در بحث درباره طلاق که برخلاف ازدواج، منجر به قطع فرزندآوری مشروع میشود، آن را مباح و مجاز، اما یکی از دشمنترین مباحها در نزد خداوند متعال دانسته است. در نهایت، غزالی از شیوه عَزل به عنوان روش سنتی جلوگیری از بارداری سخن گفته است. غزالی با وجود بحث درباره پدیدههایی که به فرزندآوری مرتبط است، آمار و ارقامی را بیان نکرده و بیشتر به صورت نظری به بیان اندیشههایش پرداخته است. البته نباید این امر را نشانه ضعف و کاستی این متفکر بزرگ دانست، بلکه باید به محدودیت دادههای آماری در دوران گذشته توجه داشت.</span>
غزالی,مسلمان,فرزندآوری,نکاح,طلاق,عزل,محدودیتهای آماری
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54254.html
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54254_cc1091193c11c1fd52c6a34f37a00a15.pdf
دانشگاه تهران (با مشارکت انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران)
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2783-3216
2
2
2012
09
22
منشأ حیات اجتماعی از نظر علامه طباطبایی
41
62
FA
یحیی
بوذری نژاد
0000-0001-9085-4517
دانشگاه تهران
y_bouzarinejad@ut.ac.ir
10.22059/jstmt.2012.54255
<span lang="FA" style="font-family: 'B Lotus';"><span style="font-size: medium;">علامه طباطبایی از متفکران بزرگ اسلامی است که با بیان نظریه اعتباریات، تحول بزرگی در حوزه معرفتشناسی ایجاد کرد که بر حوزههای مختلف علوم انسانی، بهویژه فلسفه اجتماعی تأثیر بسزایی گذاشت. ایشان با بحث درباره اعتباریات اجتماعی، به بررسی مفاهیم و مقولههایی پرداخته است که از جمله عناصر مطرح در حوزه فلسفه اجتماعی و بیانگر دیدگاهشان درباره مباحث اجتماعی است. از این رو، پرسش بنیادین پژوهش حاضر این است که با توجه به جایگاه اجتماع در نظریه اعتباریات علامه طباطبایی، نظر وی درباره منشأ حیات اجتماعی چیست؟ و علت زندگی اجتماعی انسانها چیست؟</span></span>
استخدام,اخف و اسهل,اعتباریات,حسن و قبح,فلسفه اجتماعی
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54255.html
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54255_4882a38f4b5eacc13f23715fde6af53c.pdf
دانشگاه تهران (با مشارکت انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران)
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2783-3216
2
2
2012
09
22
روششناسی بنیادین معرفت اجتماعی سید قطب
63
92
FA
ایمان
عرفان منش
دانشگاه تهران
iman.erfanmanesh@gmail.com
حمید
پارسانیا
0000-0002-2424-2931
دانشگاه تهران
h.parsania@ut.ac.ir
10.22059/jstmt.2012.54256
<span dir="RTL" lang="FA" style="font-family: 'B Lotus'; font-size: 10pt; mso-ansi-font-size: 8.0pt; mso-fareast-font-family: 'Times New Roman'; mso-bidi-language: FA; mso-no-proof: yes; mso-ascii-font-family: 'Times New Roman'; mso-hansi-font-family: 'Times New Roman'; mso-ansi-language: EN-US; mso-fareast-language: EN-US;">روششناسی بنیادین، مسیری است که نظریه در آن تولید میشود. بر این مبنا، معرفت اجتماعی سید قطب، ملهم از دو جریان ظاهرگرایی و کلام اشعری است. ضرورت بازگشت به عقاید نسل اول مسلمانان به شیوهای جهادی، اندیشه وی را به جریان سلفی نیز پیوند داده است. در پژوهش حاضر، با استفاده از فنون روش اسنادی و با رویکردی انتقادی در سطح توصیف و تفسیر، روششناسی بنیادین معرفت اجتماعی سید قطب در چهار حوزه بررسی شده است: 1) حوزه «عقیده» که در آن نوعی دوسویگی معرفتشناختی بین ساختار جامعه و عقاید مردم شناسایی میشود؛ 2) حوزه «جهاد» که در آن، پردازش نظریه تغییر اجتماعی مطرح شده است؛ 3) حوزه «تمدن اسلامی» و «انواع جامعه» که بر اساس عقیده، مفصلبندی شده است؛ 4) حوزه «علم و فرهنگ» که به اعتقاد سید قطب، از تکثر ذاتی برخوردار است. روششناسی بنیادین سید قطب، نوعی رویکرد انتقادی به شرایط اجتماعی و مکاتب فکری دارد و میتوان این رویکرد را با چهار مؤلفه «ارزشهای اسلامی و جامعه اسلامی»، «برگزیدگان و تغییر اجتماعی»، «ارزش و کنش» (پراکسیس) و «واقعگرایی» صورتبندی کرد. رواج مکاتب اجتماعی گوناگون، بهویژه مسئله استعمارگری غرب، به عنوان یکی از مهمترین زمینههای وجودی غیرمعرفتی در معرفت اجتماعی سید قطب، دغدغه احیای تمدن اسلامی را برای وی پدید آورد. نفوذ اندیشه اجتماعی سید قطب در دوره معاصر، بر برخی از حرکتهای جهادی (سلفی) در منطقه خاورمیانه و نیز بر وقایع اجتماعی کشورهایی مانند مصر و سوریه تأثیر گذاشته است. چنین وضعیتی، ضرورت تدقیق و بازخوانی معرفت اجتماعی سید قطب را مضاعف میکند</span>
ظاهرگرایی,کلام اشعری,عقیده,جهاد,جامعه و تمدن اسلامی,فرهنگ و علوم اسلامی
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54256.html
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54256_3f9dac92c62a1d663c090d1732bf12fa.pdf
دانشگاه تهران (با مشارکت انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران)
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2783-3216
2
2
2012
09
22
تبیین اجتماعی نفاق: الگویی تلفیقی بر اساس آموزه های قرآنی
93
127
FA
علیرضا
محسنی تبریزی
دانشگاه تهران
محمود
رجبی
موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
علی
سلیمی
پژوهشکده علوم اجتماعی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
ali_salimi@rihu.ac.ir
10.22059/jstmt.2012.54305
در پژوهش حاضر، دیدگاه قرآن در تبیین نفاق و امکان بیان این تبیین در الگویی نظری و در قالب پاسخ به <br />پرسش های علوم اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. بر اساس یافت ههای پژوهش، متغیرهای سطوح خرد، میانه، <br />کلان (ساختی، خرده فرهنگی) و میان فرهنگی، به شکلی متناسب و با تفصیلی درخور توجه و منطقی قابل قبول، در <br />کنار هم به کار رفت هاند. حاصل، الگویی تلفیقی، بدیع و فراگیر است و نگاه اجتماعی و عمیق قرآن را به ابعاد و علل <br />نفاق به عنوان پدیده ای کجروانه و مسأله اجتماعی بومی در جامعه اسلامی نشان م یدهد. روش پژوهش قابلیت <br />دارد تا ضوابط اسلامی تفسیر متن را رعایت و به فهمی از آیات برسد که در علوم اسلامی و اجتماعی، از روایی <br />برخوردار باشد. برداشت های این پژوهش از آیات، به تحلیل های معتبر منابع تفسیری، مستند و بدین ترتیب، از <br />روایی برخوردار شده اند.
نفاق,تبیین اجتماعی/ تلفیقی,قرآن (آموزهها),تحلیل محتوای کیفی قیاسی
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54305.html
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54305_5077fd09e6cbcb30df8684a857fb18ce.pdf
دانشگاه تهران (با مشارکت انجمن علمی انقلاب اسلامی ایران)
فصلنامه علمی نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان
2538-5240
2783-3216
2
2
2012
09
22
ساخت و عامل در نظریه اعتباریات علامه طباطبایی و نظریه ساخت یابی گیدنز
129
159
FA
سید حمیدرضا
حسنی
استادیار گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
هادی
موسوی
پژوهشگر گروه فلسفه علوم انسانی پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
10.22059/jstmt.2012.54306
مسأله ساخت و عامل به مثابه یکی از مسائل بسیار تأثیرگذار در علوم اجتماعی، نقش تعیین کننده ای به ویژه در مباحث روش شناختی، قدرت، نظم و مسئولیت اجتماعی دارد. در فضای فکری متفکران اسلامی، نظریه اعتباریات علامه طباطبایی از جمله دیدگاه هایی است که می تواند نقش تعیین کننده ای در مباحث ساخت و عامل داشته باشد. آن بخش از نظریه اعتباریات علامه طباطبایی که در مقاله ششم کتاب اصول فلسفه رئالیسم و رساله اعتباریات تقریر شده، با تقریر خاصی که از مقولات عقل عملی ارائه داده است، می تواند دستاوردهایی مانند تعریف عاملیت در اجتماع، تعریف ساختار و مشخصات ساختار در اجتماع را پدید آورد. ظاهراً ورود این نظریه به مباحث اجتماعی در کنار دیدگاه هایی مانند نظریه ساخت یابی گیدنز می تواند ظرفی تهای مناسبی برای آن ایجاد کند. گیدنز در نظریه خود، دوگانگی ساخت و عامل را کنار نهاده و بر مفهوم دوسویگی ساخت تأکید کرده است که در آن عامل ها در ایجاد ساختار و ساخت بر نحوه عمل عامل نقش دارد. در مقاله حاضر، با تحلیل نظریه طباطبایی در اعتباریات به عنوان وجوه ساختاری مشترک در افعال انسانی، نشان داده شده است که بحث ساخت و عامل در آثار طباطبایی و گیدنز، در توصیف ساخت به عنوان کیفیات مشترک عاملان اجتماعی، اراده و چیستی نقش عاملیت، از وجوه مشابهی برخوردار است که توجه به آن ها می تواند ظرفیت های مناسبی برای ایفای نقش نظریه اعتباریات در علوم اجتماعی ایجاد کند.
نظریه اعتباریات,ساختار و عامل,علامه طباطبایی,گیدنز,دوسویگی ساخت,مقولات عقل عملی
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54306.html
https://jstmt.ut.ac.ir/article_54306_c11d469712851bb1c93c6b0ef4dfe387.pdf