بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مبانی انسان‌شناختی فلسفه سیاسی ملارجبعلی تبریزی

مهدی عسگری؛ حسین ایرانپور

دوره 12، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 45-56

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.359199.1611

چکیده
  ملا رجبعلی تبریزی از فیلسوفان کمترشناخته‌شدۀ عصر صفوی است. وی در دربار شاه عباس دوم از منزلت و مقام والایی برخوردار بود. از این‌رو گاه شاه سؤال‌هایی را از او می‌پرسید. مسئلۀ اصلی این مقاله تحلیل و بررسی مبانی انسان‌شناختی فلسفۀ سیاسی تبریزی است و با گردآوری کتابخانه‌ای داده‌ها و استفاده از روش توصیفی-تحلیلی به این پرسش پاسخ می‌دهد ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تحقق جامعه اسلامی از دیدگاه مقام معظم رهبری

محدثه معینی فر؛ مریم معینی فر

دوره 12، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 57-74

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.340980.1515

چکیده
  یکی از مراحل تبلور اسلام در جوامع از دیدگاه مقام معظم رهبری، تحقق جامعۀ اسلامی است که پیش از تحقق تمدن اسلامی ایجاد می‌شود. در پژوهش حاضر به روش کیفی و با استفاده از روش داده‌بنیاد به این پرسش اساسی پاسخ داده می‌شود که جامعۀ اسلامی چگونه محقق می‌شود. این مقاله با بررسی کامل کتاب طرح کلی اندیشۀ اسلامی در قرآن و بیانات رهبر انقلاب دربارۀ ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
رویکرد گفتمانی فقهای شیعه به حق تعیین سرنوشت مردم با تأکید بر آرای میرزای نایینی و علامه جعفری

محمد مهدی حسینمردی؛ سیده لطیفه حسینی؛ زینب عصمتی

دوره 12، شماره 4 ، دی 1401، ، صفحه 91-106

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.340400.1513

چکیده
  با اینکه نظریه‌پردازان غربی، اصل تعیین سرنوشت را خوانشی از نظام‌های مبتنی بر اندیشه‌های لیبرال دموکراسی و پیش‌فرضی برای حقوق و آزادی‌های فردی تلقی می‌کنند، این اصل در سویۀ فکری علامه نایینی و علامه جعفری از وضع متفاوت تأسیسی برخوردار است. سنت فکری آن‌ها متأثر از گزاره‌های موضوعی فقه شیعی مبتنی بر اندیشه‌های درون‌فهم دینی است. ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
واکاوی اندیشه پیشرفت در نگاه شیخ یوسف القرضاوی بر اساس روش اسپریگنز

محمد محمودی کیا

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 31-57

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.343413.1529

چکیده
  اندیشه پیشرفت بومی و دین‌بنیاد در جهان اسلام در طی دهه‌های اخیر در میان طیفی از اندیشمندان دینی و سیاست‌مداران مطرح بوده که منجر به ظهور نمونه‌های موفقی از این خواست توسعه‌گرایانه شده است. کشور پادشاهی قطر با تکیه بر سنت‌های دینی و بومی خود و نیز با تأثیرپذیری ساختار قدرت و اجتماع از اندیشه‌های شیخ یوسف القرضاوی، درصدد تئوری‌پردازی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تضادهای اجتماعی در اندیشه علامه طباطبایی (ره) مبتنی بر تفسیر المیزان

مهدی شامحمدی بنی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 59-80

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.345508.1543

چکیده
  تضادهای اجتماعی همواره یکی از عمده‌ترین و مهمترین معضلات زندگی جمعی انسان‌ها و مانعی بر سر راه تعالی آنها بوده است. لذا حل و فصل آنها همواره مورد توجه ویژۀ ادیان الهی قرار گرفته است. بنیانی‌ترین لازمه حل تضادهای اجتماعی نیز، شناخت گونه‌ها و عوامل اصلی آنها است. علامه طباطبایی (ره) به عنوان یک فیلسوف متأله و نظریه‌پرداز اجتماعی مبتحر، ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی انحطاط و عقب ماندگی ایران: مطالعه تطبیقی دیدگاه علی شریعتی و عبدالکریم سروش

محمدصادق کلبادی؛ سید حسین نبوی؛ رضا عظیمی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 81-103

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.347674.1554

چکیده
  پس از نخستین رویارویی‌های ایرانیان با غرب و آشنایی و حیرت آنان از پیشرفت‌های غرب در ساحت علم و حکومت‌داری بود که عقب‌ماندگی ایران از غرب در ذهن متفکران و اندیشمندان سرزمین‌مان به مثابه مسئله مطرح شد و تا به امروز ادامه یافت. در پژوهش پیش‌رو به منظور پاسخ به مسئله مذکور از آراء علی شریعتی به عنوان یکی از تاثیرگذارترین روشنفکران ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مفهوم شناسی فرهنگ در اندیشه امام خمینی ره

محمدرضا روحانی؛ محمد حسین شعاعی

دوره 12، شماره 3 ، مهر 1401، ، صفحه 105-127

https://doi.org/10.22059/jstmt.2023.352332.1576

چکیده
  فرهنگ از پیچیده ترین مفاهیم علوم اجتماعی بشمار می رود که غالباً در نگاهی تحلیلی، در میانه طیفی از رویکرد تجویزی و توصیفی تبیین شده است؛ دوگانه مذکور بعنوان بزنگاه نظریه‌های فرهنگی مدنظر بوده و تأثیرات مهمی نیز در نسبت با نقد و سیاست در عرصه فرهنگ برجای گذاشته است. فرهنگ در نظریه اجتماعی مسلمین، دو سویه توصیفی و تجویزی را در طول یکدیگر ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
نقش فطرت و طبیعت انسان در سیر صعودی و نزولی او از دیدگاه امام خمینی(ره)

علی احمدپور

دوره 12، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 9-29

https://doi.org/10.22059/jstmt.2022.318562.1440

چکیده
  فطرت و طبیعت،نقش مهمی در سعادت و شقاوت انسان دارند.فطرت، با روح الهی مرتبط است که آلوده نکردن آن به گناه،انسان را رستگار و سیر صعودی به طرف خداوند را بر او هموار می‌سازد.ولی طبیعت،با بُعد جسمانی انسان مرتبط است که در صورت غلبه آن بر بُعد روحانی،انسان را به سیر نزولی سوق می‌دهد.از منظر امام، انسان از دو ساحت طبیعت و فطرت تشکیل شده است؛فطرت ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
حکمت جامعه و تاریخ از منظر حکمای نوصدرایی: علامۀ طباطبائی و شهید مطهری (ره)

محمدرضا قائمی نیک

دوره 12، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 31-57

https://doi.org/10.22059/jstmt.2022.336249.1495

چکیده
  پس از مواجهۀ مسلمین با دنیای مدرنِ غربی، بعضی از متفکرین معاصر متاثر از حکمت متعالیۀ صدرالمتالهین شیرازی، مشهور به ‌متفکرین نوصدرایی، مواجهه‌ای انتقادی با فلسفه‌های تاریخ و نظریات علوم اجتماعی غربیِ معاصر، از جمله هگل، مارکس، کنت، دورکیم و نظایر آنها بر اساس مبانی حکمت اسلامی داشته‌اند. از خلالِ این مواجهۀ انتقادی، حکمت متعالیه، ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مؤلفه های تربیت سیاسی در اندیشه سیدمحمدباقر صدر

ساجده شکری؛ نیکو دیالمه

دوره 12، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 83-113

https://doi.org/10.22059/jstmt.2022.344116.1534

چکیده
  در هر جامعه‌ای بسته به نوع رویکرد دولت، از دیکتاوری تا دموکراتیک و مردم‌سالاری دینی، تعیین اهداف تربیت سیاسی در طیفی از جامعه‌پذیری تا تربیت و پرورش امتداد پیدا می‌کند و خروجی آن، متناسب با رویکرد مختار، افرادی هستند مطیع ارزش‌های جامعه و منفعل در برابر اصلاح و بهبود، یا انسان‌هایی هستند رشدیافته که می‌توانند توسعه‌دهنده ارزش‌های ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تبیین رویکرد حضرت آیت‌الله خامنه‌ای به تحصیلات عالیه زنان

لیلا ثمنی؛ معصومه شهریاری؛ خدیجه حامدی

دوره 12، شماره 2 ، تیر 1401، ، صفحه 193-215

https://doi.org/10.22059/jstmt.2022.339843.1509

چکیده
  پیش از انقلاب اسلامی ایران، زمینه سازی جهت توسعه و پیشرفت تحصیلات عالی بانوان به عنوان مصداقی از حقوق بشر در جوامع مختلف و از جمله در ایران مورد توجه قرار داشته است. پس از انقلاب اسلامی و مواجهه با رویکرد جدی‌تر قوانین ایران به مبانی اسلامی، حفظ مردان در مرکز قدرت خانوادگی و اجتماعی، فرصت‌های برابر تحصیلات عالی بانوان بخصوص در حوزه‌های ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
جایگاه عدل در اشعار خاقانی

خدابخش اسداللهی؛ ثریا کریمی

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 107-137

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.305783.1372

چکیده
  عدالت به عنوان یکی از اهداف والای انسانی و اخلاقی بشر به معنی احقاق حقوق دیگران براساس مساوات است. هدف این پژوهش، تبیین جایگاه عدل در اشعار خاقانی و اهمیت این فضیلت خاقانی در ترسیم آرمان‌شهر این شاعر است. بنابراین در این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی به این سؤال پاسخ داده می‌شود که عدل در اشعار خاقانی از چه ابعادی قابل خوانش است؟ مطابق ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مولفه های جهانی شدن فرهنگ اسلام با تاکید بر اندیشه های امام خمینی (ره)

محمد سلطانیه

دوره 11، شماره 3 ، مهر 1400، ، صفحه 219-244

https://doi.org/10.22059/jstmt.2021.310313.1395

چکیده
  جهانی شدن یک فرایند طبیعی است که در جهت تحول همه‏جانبه علمی، فرهنگی، اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و صنعتی پدید آمده است. جهانی شدن به عنوان یک فرصت، می‏تواند بهترین زمینه را برای معرفی و اشاعه فرهنگ اسلام ایجاد کند؛ البته مشروط به بهره‏مندی از همه ظرفیت‏های آن که مهم‏ترین آنها، رشد آگاهی مردم و تبیین و نشر تعالیم اسلام توسط پیروان ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
چیستی «اسلام ناب» در اندیشه آیت الله خامنه ای

امین بختیاری؛ مهدی حسین زاده یزدی

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 9-29

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.72126

چکیده
  اسلام ناب در منظومه فکری رهبر انقلاب، آیت الله خامنه ای مفهومی بنیادین است و تمام ارجاعات و استدلالات ایشان بر مبنای این مفهوم صورت میگیرد. اسلام ناب در مقابل مفهوم اسلام آمریکایی قرار میگیرد. در این نوشتار با بررسی مهمترین ارجاعات موجود در سخنرانیها و آثار ایشان از قبل از انقلاب تاکنون میکوشیم تا مفهوم اسلام ناب و ابعاد آن را بررسی ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی جایگاه عقل و برهان در معرفت دینی از منظر مکتب تفکیک

غلامرضا جمشیدیها؛ رضا مختاری؛ رحمت الله محمودی

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 31-51

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.72127

چکیده
  جریان موسوم به مکتب تفکیک که پایه‌گذار آن میرزا مهدی اصفهانی و شاگردش شیخ محمود حلبی است، یکی از دیدگاه‌هایی است که برای تبیین معارف الهی و نحوه نیل به آن شکل گرفته است. بانیان این مکتب برهان‌آوری و عقلانیت را حجاب اصلی رسیدن به عمق مطالب و معارف دین شمرده و به مقابله با آن پرداخته‌اند. ایشان دلیل به اشتباه افتادن فلاسفه و متکلمین ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مبانی اعتماد اجتماعی در متون دینی

فاطمه وجدانی؛ مرضیه محصص

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 52-80

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.72128

چکیده
  تقویت «اعتماد اجتماعی»، برای تقویت هویت جمعی، انسجام و نظم در جامعه، ضروری است و به منزله مؤلفه ای پویا و درونزاد در کنش عمومی تاثیرگذار است. در این تحقیق، زیرساختها و مبانی شناختی و عاطفی اعتماد کردن(بعنوان یک عمل آگاهانه و ارادی) با رویکردی درون دینی (‌و با استفاده از مفهوم «حسن ظن» )‌ مورد بررسی قرار گرفته است. بر این اساس، ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
بررسی مقایسه ای نقشِ زنان در پایگاه مادری در اندیشه ی علامه طباطبایی و امینه ودود

یحیی بوذری نژاد؛ مینا جهانشاهی

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 81-105

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.72129

چکیده
  مفهوم مادری همواره یکی از شایان توجه‌ترین مفاهیم در ارتباط با زنان است، با وجود آیاتی در شرح و توصیف کیفیت رابطه‌ی زنانگی و مادری‌، به نظر می‌رسد تا چند دهه‌‌ی اخیر با در نظر گرفتن منحصر به فرد بودن این ویژگی بیولوژکی برای زنان، این رابطه، امری بدیهی و روشن انگاشته می‌شد. اما با به چالش کشیدن مفهوم مادری از جانب اندیشه‌ها و اندیشمندان ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
آرمانشهر ایرانی- اسلامی از منظر نظامی گنجوی

آیدا کیانفر؛ حمیدرضا صارمی

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 131-166

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.72132

چکیده
  آرمانشهر درک ذهنی تولید شده توسط هر جامعه نسبت به موقعیت خود در تاریخ و فرهنگ محسوب می‌گردد و یکی از موضوعاتی است که در دوره‌های مختلف، گاه به شکل متن ادبی، گاه به معنای نظامی اجتماعی- سیاسی و گاه مکانی غیرممکن و دست نیافتنی و گاه ممکن مطرح شده است، اما ترسیم آن برحسب زمان و مکان جلوه‌ای گوناگون پذیرفته است. در ایران، از زمان باستان ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تحلیل موانع توسعه اجتماعی-اقتصادی ایران در دوره حکومت پهلوی دوم (با تأکید بر تئوری توسعه ابن خلدون)

معصومه شفعتی؛ محبوبه بابایی

دوره 9، شماره 1 ، فروردین 1398، ، صفحه 167-195

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.72133

چکیده
  در این مقاله سعی شد، با رویکرد ابن خلدون، موانع توسعه در دوران پهلوی دوم مورد تبیین قرار گیرد. از نگاه ابن خلدون، عواملی ازجمله مردم، مقامات سیاسی، باورها، ثروت یا ذخیره منابع، توسعه و عدالت به گونه ای گردشی و مستقل به یکدیگر پیوند دارند، هریک دیگری را تحت تاثیر قرار می دهد و زمینه را برای تحول مثبت یا منفی فراهم می آورد. با توجه به این ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
مقایسه مفهوم، ابعاد و حدود آزادی در اندیشه مرتضی مطهری و عبدالکریم سروش

محمد امین میرزائی زاده کوهپایه؛ محمد علی توانا

دوره 8، شماره 2 ، مهر 1397، ، صفحه 139-163

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.262075.1209

چکیده
  مواجه ایرانیان با مفهوم آزادی به دوران مشروطه باز می گردد، اما تامل فلسفی در باب آن پدیده ای متاخرتر است. مرتضی مطهری و عبدالکریم سروش رو از جمله متفکرانی هستند که درگیری فکری عمیق تری با پدیده آزادی داشته اند. نحوه مواجهه این دو متفکر با آزادی چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارد؟ و به صورت خاص مطهری و سروش چه تعریفی از آزادی به دست می ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تکوین علم مدنی فارابی از منظر روش‌شناسی بنیادین

محمدرضا قائمی نیک؛ حمید پارسانیا

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 9-36

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.70420

چکیده
  ابونصر فارابی، به‌عنوان موسس فلسفۀ اسلامی، در مواجهۀ با علوم یونانی، از جمله فلسفۀ سیاسی، سعی کرده است با تکیه بر آموزه‌های اسلامی، علوم یونانی را بازخوانی و متحول کند. محصول این بازخوانی و تحول، طرحِ علومی متناسب با فرهنگ اسلامی از جمله علم مدنی است. این مقاله تلاش می‌کند این فرایند بازخوانی و تحول را با استفاده از روش‌شناسی بنیادین ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
جامعه شناسی برهانی، نگاهی نو در نظریه پردازی جامعه شناختی

نوراله نورانی؛ غلامرضا جمشیدیها

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 37-58

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.70421

چکیده
  اختلافات نظری، پیرامون نسبت میان علم مدرن با دین، منجر به نوعی طیف بندی میان متفکرین این حوزه شده است. دیدگاه علم تجدد طلب، پیرایه زدا و سنت گرایی اسلامی، سه رویکرد کلان این میدان منازعه هستند که هر یک به گونه ای متفاوت نسبت به موضوعِ امکان یا امتناع تحقق علم دینی به طور عام و علوم اجتماعی اسلامی به طور خاص اظهار نظر کرده اند. تمامی نظریه ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
پایه ها و مولفه های «اخلاق همسایگی» بر اساس دیدگاه امام سجاد(ع)‌

فاطمه وجدانی

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 59-78

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.70422

چکیده
  هدف از این پژوهش، شناسایی و سازماندهی مولفه های اخلاق همسایگی بر اساس دیدگاه امام سجاد (ع) ‌بود. روش انجام این پژوهش، تحلیل اسنادی به شیوۀ توصیفی - تحلیلی بود و صحیفه سجادیه و رساله حقوق امام سجاد (ع)‌ ‌ مورد بررسی تحلیلی قرار گرفت. بر اساس یافته ها، ارزش های اخلاقی در هفت محور: اخلاق عمومی همسایگی، اخلاق ورزی با همسایه بلا دیده، اخلاق ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
شهر و ساختار آن از منظر ابوعلی سینا

محمد تقوی زواره؛ حمیدرضا صارمی

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 79-99

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.70423

چکیده
  امروزه با گسترش مسائل و مشکلات پیچیده شهری، ضرورت توجه به راه حل های مرتبط با شهرهای ایرانی-اسلامی و منطبق با زمینه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و کالبدی آشکار گشته است. در این میان، بررسی آراء و اندیشه های متفکران مسلمان می تواند راهگشای مسائل پیچیده موجود در شهرها باشد. حکیم ابوعلی سینا به عنوان یک اندیشمند بزرگ در جهان اسلام، در بسیاری ...  بیشتر

بازخوانی و تفسیر ایده‌های متفکران شاخص مسلمان
تبیین جامعه شناختی ظهور گفتمان سیاسی هیات های مذهبی ایران دهه 1340

مصطفی مهر آیین؛ علیرضا قبادی؛ فیروز راد

دوره 8، شماره 1 ، فروردین 1397، ، صفحه 101-131

https://doi.org/10.22059/jstmt.2019.70430

چکیده
  هـدف این پـژوهش بررسی شرایط ظهور گفتمان سیاسی مذهبی(گفتمان سیاسی هیات های مذهبی) در ایران دهه 40 است. چه شرایط تاریخی زمینه ساز شکل گیری این گفتمان جدید در فضای فرهنگی ایران شد؟ چه عواملی (چه کسانی) منابع و فضای اجتماعی لازم برای تولید این گفتمان را فراهم آوردند؟ چه عواملی قلمرو گفتمانی و محتوای آن را تعیین نمودند؟ محقق پس از طرح یک مدل ...  بیشتر