بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
محمد سلطانیه
چکیده
رویکرد ماکس وبر به عنوان یک جامعه شناس در دسته رویکردهای خرد جامعه شناسی طبقه بندی شده است و تببین او از پدیده های مختلف هم تبیینی عینی است. توجه به فرد و تبیین بر اساس در نظر گرفتن موقعیت فرد در جامعه، حتی در مساله سیر تطور دین در جامعه هم خود را نشان داده است. این مقاله که با هدف فهم انتقادات به دست آمده از دیدگاه مرتضی مطهری بر نظرات ...
بیشتر
رویکرد ماکس وبر به عنوان یک جامعه شناس در دسته رویکردهای خرد جامعه شناسی طبقه بندی شده است و تببین او از پدیده های مختلف هم تبیینی عینی است. توجه به فرد و تبیین بر اساس در نظر گرفتن موقعیت فرد در جامعه، حتی در مساله سیر تطور دین در جامعه هم خود را نشان داده است. این مقاله که با هدف فهم انتقادات به دست آمده از دیدگاه مرتضی مطهری بر نظرات ماکس وبر در خصوص مساله سیر تطور دین و به روش اکتشافی، توصیفی و انتقادی نگاشته شده است، به این ملاحظات دست یافته است که دین پدیده ای با خاستگاه الحادی، بشری یا اجتماعی نیست تا در اثر تغییر و تحولات شرایط و زمان، نیاز به تطور و همسانی با شرایط داشته باشد. جامع بودن و تطابق دین با واقع، دو عنصر اساسی برای عدم احتیاج دین به تغییرات ماهوی است. هم چنین ماهیت دین در گذر تاریخ تغییر نکرده است تا دین نیاز به تکمیل داشته باشد. عناصر همه ادیان الهی، یکسان است و تغییری در این عناصر شکل نگرفته است تا گمان تغییر، تحول و تطور در دین ایجاد گردد. دیدگاه قرآن در خصوص سیر تطور دین، دیدگاهی یکپارچه است. یعنی این دین از بدو خلقت اولین انسان تا آخرین مخلوق توسط خداوند متعال با هدف ایجاد تضمین سعادت زندگی دنیوی و اخروی با انسان و جامعه انسانی همراه شده است و چون هدف یکسان است، دین نیز جامع این هدف از ابتدا تاکنون بوده است.
ایمان عرفان منش
چکیده
در سنت و میراث جامعهشناسی تفسیری «ماکس وبر»، به موضوعات معرفتی و روشی برجستهای حاصل از تلائم ذهن و واقعیت تجربی توجه شده است. با بازخوانی آرای وبر، اصلی منکشف میشود که میتوان آن را بهعنوان اصل «قوممداری روششناختی» صورتبندی کرد. این اصل واجد ظرفیتهای مهمی هم برای زایش و هم برای تحول علوم اجتماعی(فرهنگی) است. ...
بیشتر
در سنت و میراث جامعهشناسی تفسیری «ماکس وبر»، به موضوعات معرفتی و روشی برجستهای حاصل از تلائم ذهن و واقعیت تجربی توجه شده است. با بازخوانی آرای وبر، اصلی منکشف میشود که میتوان آن را بهعنوان اصل «قوممداری روششناختی» صورتبندی کرد. این اصل واجد ظرفیتهای مهمی هم برای زایش و هم برای تحول علوم اجتماعی(فرهنگی) است. این مقاله تلاش کرده است تا با استفاده از روش پژوهش اسنادی و رویکرد نظری «دنی کوش»، مؤلفههای اصل مذکور را در پنج محور استخراج و تحلیل کند که آن محورها عبارتاند از: «خوانشی دیگر از ربط ارزشی و علاقۀ فرهنگی»، «تجربی-واقعی بودن علوم فرهنگی»، «عزیمت از ارزش فرهنگی به ارزشهای فرهنگی»، «جهانشمولگریزی علوم اجتماعی» و «عقلانیشدنهای گوناگون در بستر فرهنگها». نتایج نیز شامل سه محور «مفروضات جهانشناختی»، «مخاطرۀ معرفتی» و «سلطۀ علمی برآمده از خطای روششناختی» هستند.
نیره قوی
چکیده
از انقلاب اسلامی ایران تاکنون تحلیلهای بسیاری مبتنی بر نظریههای مختلف ارائه شده است. در این بین، عدهای در تحلیل انقلاب از نظریۀ «کاریزماتیک[1]» «ماکس وبر[2]» بهره گرفتهاند. برخی از گونههای تحلیل وبری از انقلاب اسلامی گویای این است که نظریۀ وبر به شکل انطباقی توان تحلیل انقلاب را دارد و مؤلفههای ...
بیشتر
از انقلاب اسلامی ایران تاکنون تحلیلهای بسیاری مبتنی بر نظریههای مختلف ارائه شده است. در این بین، عدهای در تحلیل انقلاب از نظریۀ «کاریزماتیک[1]» «ماکس وبر[2]» بهره گرفتهاند. برخی از گونههای تحلیل وبری از انقلاب اسلامی گویای این است که نظریۀ وبر به شکل انطباقی توان تحلیل انقلاب را دارد و مؤلفههای مورد نظر« وبر» اعم از شرایط رخداد جنبش، پیروی مردم و نقش رهبر کاریزما در هم عینیت یافته. پژوهش حاضر بهدنبال شناخت پیامدهای آسیبزایی است که اینگونه تحلیلها، از انقلاب، به دنبال داشته یا خواهد داشت مقصود از آسیب در این تحقیق، عوامل تأثیرگذاری است که موجب کندی دستیابی به اهداف و یا توقف و عدول از بسیاری آرمانهاست و انقلاب را از ماهیت اسلامی و مسیر اصلی خارج یا منحرف میکند. معیارهای شناخت انواع آسیبهای نظری و اجتماعی طی تحقیق دیدگاه امام خمینی، قانون اساسی و ارزشهای اسلامی و ظرفیتهای فقه شیعی است که در آسیبشناسی مورد استناد قرار گرفته است. یافتههای پژوهش آسیبهای نظری و عرصۀ اجتماعی بسیاری است که نمایانگر عدم انطباق مبانی و جهت مورد نظر وبر در جنبش کاریزمایی با انقلاب اسلامی است و در صورتیکه نظریۀ کاریزماتیک وبر مبنای تحلیل انقلاب اسلامی ایران قرار گیرد، انواع آسیبها که مهمترین آن طی پژوهش بر شمرده شده بر انقلاب عارض خواهد شد.
[1] CHARISMATIC
[2] MAX WEBER