بازخوانی و تفسیر ایدههای متفکران شاخص مسلمان
فاطمه کامرانی؛ سمیه حمیدی؛ پیمان زنگنه
چکیده
مدرنیته به شکلی از زندگی و تشکیلات اجتماعی اطلاق میشود که عقل خودبنیاد نقاد که پیوسته به بازنگری سنتهای بشری میپردازد، پارادایم اصلی آن را تشکیل میدهد. این پدیده در غرب زاده شد و بهتدریج وارد سرزمینهای دیگر شد. ورود این سبک تفکر به ایران، واکنشهای متفاوتی در پی داشت. برخی از روشنفکران سعی کردند با کنارنهادن ارزشهای دینی ...
بیشتر
مدرنیته به شکلی از زندگی و تشکیلات اجتماعی اطلاق میشود که عقل خودبنیاد نقاد که پیوسته به بازنگری سنتهای بشری میپردازد، پارادایم اصلی آن را تشکیل میدهد. این پدیده در غرب زاده شد و بهتدریج وارد سرزمینهای دیگر شد. ورود این سبک تفکر به ایران، واکنشهای متفاوتی در پی داشت. برخی از روشنفکران سعی کردند با کنارنهادن ارزشهای دینی و سنتی و تقلید از غرب، نظمی مدرن و سکولار را بنیان گذارند. در مقابل، نواندیشان دینی که عمدتاً در دهۀ چهل و پنجاه شمسی رشد چشمگیری داشتند، با این برداشت مخالفت و تلاش کردند با تمسک به ارزشهای دینی و مصلحکردن آن با باورهای مدرن نامتناقض با اسلام، مانع هجوم اندیشههای غربی به فرهنگ و تمدنشان شوند. در این پژوهش، براساس سهگانۀ لاکانی، تأثیر ذهنیت مدرن بر نظم سیاسی-اجتماعی مطلوب امام خمینی (ره) را به روش توصیفی-تحلیلی مورد کنکاش قرار میدهیم. دیدگاه امام خمینی (ره) بهمثابۀ یکی از نواندیشان دینی برجسته دهۀ چهل و پنجاه شمسی، در رابطه با غرب مبتنی بر نقد جنبههای استعماری و اومانیستی آن است؛ کما اینکه برخی از اصول تمدنی آن را با تفسیری دینی که خود از آن ارائه میکند، قبول میکند و از آنها برای تدوین نظم سیاسی اجتماعی متعالی مدنظرش بهره میگیرد. یافتههای پژوهش حاکی از آن است که امام (ره) بهمنظور مقابله با اقدامات هنجارستیز و مدرنمآبانۀ شاه که در راستای ترویج امر واقع بود، درصدد بازسازی امر نمادین با محوریت یک نظام سیاسی مبتنی بر ارزشهای متعال دینی برآمد.
سمیه حمیدی؛ بیگم ناصری؛ حسین فرزانه پور
چکیده
آگاهی از مسئله عقبماندگی ایران در عصر قاجار، روشنفکران را به تأمل در علل این امر، متوجه معایب حکومت در ایران و تحول در آن را عامل گشایش پیشرفت و ترقی در مغربزمین نمود. تلاش برای فهم زوایای تجدد در غرب و الگوبرداری از آن، به گسست معرفتی در اندیشه این گروه نسبت به مبانی هویتی انجامید. بهگونهای که بعضاً آنان دین را عامل عقبماندگی ...
بیشتر
آگاهی از مسئله عقبماندگی ایران در عصر قاجار، روشنفکران را به تأمل در علل این امر، متوجه معایب حکومت در ایران و تحول در آن را عامل گشایش پیشرفت و ترقی در مغربزمین نمود. تلاش برای فهم زوایای تجدد در غرب و الگوبرداری از آن، به گسست معرفتی در اندیشه این گروه نسبت به مبانی هویتی انجامید. بهگونهای که بعضاً آنان دین را عامل عقبماندگی و فروکاست جامعه ایران و در تضاد با مدرنیته، و اسلام را ناتوان از ارائه الگوی بدیلی برای تحول در ساختار اجتماعی- سیاسی تلقی میکردند. مستشارالدوله از جمله روشنفکران عصر قاجار در تلاش است تا با انطباق گزارههای حکومتمندی مدرن با نص قرآن، مدرنیته را قابل انطباق با اسلام نشان دهد. این مقاله در تلاش است تا نحوه تفسیر و انطباق نص قرآن و روایات با گزارههای حکومتمندی مدرن را براساس تحلیل متن رساله خطی یککلمه براساس روش توصیفی- تحلیلی انجام دهد. دستاورد پژوهش حاضر نشان میدهد که تلاش در جهت ارائه قرائتی از همسازی اسلام و مدرنیته و در راستای فهم خوانشی بومی و دینی از حکومتمندی مدرن با اتکا به نص قرآن و روایات و تأکید بر جامعیت دین اسلام نسبت به اندیشه مدرن در غرب، عمده هدف نگارش آن بوده است. این رساله ضمن طرد رویکردهای غالب زمانه خود، یعنی دوره پیشامشروطه مبنی بر ناسازگاری دین و مدرنیته و استفاده ابزاری از دین، خوانش جدیدی از آن ارائه میدهد.